From 4b5512c8e5d3f0ab94fd01709361421850bbe1be Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Kenichi Handa Date: Fri, 16 Feb 2007 01:41:52 +0000 Subject: [PATCH] New file. --- etc/TUTORIAL.eo | 1134 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1 file changed, 1134 insertions(+) create mode 100644 etc/TUTORIAL.eo diff --git a/etc/TUTORIAL.eo b/etc/TUTORIAL.eo new file mode 100644 index 00000000000..4a2d94d0882 --- /dev/null +++ b/etc/TUTORIAL.eo @@ -0,0 +1,1134 @@ +Lernilo pri Emacs +Mallonga lernilo pri Emakso (Emacs). -- La uzokondiæojn vd æe la fino. +Copyright (C) 1985, 2001, 2002 Free Software Foundation, Inc. + +Emaksaj ordonoj øenerale uzas aý la STIR-klavon (ofte markitan "Ctrl" +aý "CTL"), aý la META-klavon (ofte markitan "EDIT" aý "Alt"). Prefere +ol plene skribi tion æiufoje, ni uzos la sekvajn mallongigojn: + + C- signifas "premante la STIR-klavon tajpu la signon ". + Do, C-f estus: premtenu la STIR-klavon kaj tajpu f. + + M- signifas "premante la META-klavon (aý EDIT- aý Alt-klavon) + tajpu n. Se vi havas nek META- nek EDIT- nek + Alt-klavon, anstataýe premu kaj malpremu la Esc-klavon kaj + poste tajpu n. Ni skribas por la Esc-klavo. + +GRAVA NOTO: por fini la Emaksan seancon, tajpu C-x C-c. (Du signoj.) +En æi tiu lernilo, la signoj ">>" æe la maldekstra marøeno rekomendas +al vi tuj provi uzi ordonon. Ekzemple: +<> +[Mezo de paøo malplenas pro instruaj kialoj. La teksto pluas sube.] +>> Nun tajpu C-v (Vidu sekvantan ekranplenon) por vidigi la sekvan + ekranplenon. (Procedu: tenante premita la STIR-klavon tajpu v). + De nun, ripetu æi tion æiun fojon kiam vi finlegos la ekranon. + +Notu ke estas dulinia komuna¼o inter la tujsekvaj ekranplenoj; tio +donas kontinuecon por faciligi la legadon. + +Antaý æio vi bezonas scii kiel moviøi de loko al loko en la teksto. +Vi jam povas moviøi je unu ekrano antaýen per C-v. Por moviøi +malantaýen je unu ekrano, tajpu M-v (premu la META-klavon kaj tajpu v, +aý tajpu c se vi ne havas META-, EDIT- aý Alt-klavon). + +>> Provu tajpi M-v kaj sekve C-v kelkfoje. + + +* RESUMO +-------- + +La sekvaj ordonoj servas por foliumi ekranplenojn: + + C-v Moviøu antaýen je unu ekranpleno + M-v Moviøu malantaýen je unu ekranpleno + C-l Viþu la ekranon kaj reeligu la tutan tekston, + aranøante øin æirkaý la kursoro lokita centre de la + ekrano. (Tiu estas C-L, la stira lo; ne C-1, la stira + unu.) + +>> Trovu la kursoron, kaj notu øian kuntekston. Tajpu C-l. Retrovu + la kursoron kaj notu ke øi restas en la sama kunteksto. + + +* BAZAJ RIMEDOJ POR REGI KURSORON +--------------------------------- + +Foliumi per ekranplenoj estas utila afero, sed kiel oni moviøu al +preciza loko en la teksto sur la ekrano? + +Estas kelkaj metodoj por fari tion. Oni povas uzi la sagoklavojn, sed +pli produktive estas teni la manojn en la normala pozicio kaj uzi la +ordonojn C-p, C-b, C-f, kaj C-n. Æiu de tiuj ordonoj movas la +kursoron je unu vertikalo aý horizontalo en la koncerna direkto sur la +ekrano. Æi tiu tabelo montras tiujn kvar ordonojn kaj kien ili movas +la kursoron: + + Al la antaýa linio, C-p + (angle: Previous line) + : + : + Antaýen, C-b .... Nuna loko de la kursoro .... Sekven, C-f + (ang. Backward) : (ang. Forward) + : + Al la sekva linio, C-n + (angle: Next line) + +>> Movu la kursoron al la centra linio de la diagramo per C-n aý C-p. + Tajpu C-l por vidi la tutan diagramon vertikale centrigita sur la + ekrano. + +La literoj estas elektitaj laý la koncernaj anglaj vortoj: P el +"previous", N el "next", B el "backward" kaj F el "forward". Tiuj +estas la bazaj ordonoj por movi la kursoron, kaj vi uzos ilin æiam, do +utilas al vi lerni ilin nune. + +>> Uzu C-n kelkfoje por mallevi la kursoron al æi tiu linio. + +>> Uzu C-f por avanci en la linion kaj sekve C-p por movi supren. + Atentu kion C-p faras kiam la kursoro estas meze de la linio. + +Æiu teksta linio finiøas per novlinia signo, kiu disigas øin disde la +sekva linio. La lasta linio en via dosiero devus havi novlinion æe la +fino (sed Emacs ne postulas øin). + +>> Provu uzi C-b æe linikomenco. Øi devas movi al la fino de la + antaýa linio. Tio okazas æar øi movas reen trans la novlinian + signon. + +C-f povas movi trans novlinion analogie kiel C-b + +>> Uzu C-b por vidi kie estas la kursoro. + Poste uzu C-f kelkfoje por reveni æe la linifinon. + Poste faru unu C-f pli por transiri en la sekvantan linion. + +Kiam vi pasas trans la supron aý malsupron de la ekrano, la teksto +transranda þoviøas sur la ekranon. Tio estas nomata "rulumado". Øi +ebligas movi la kursoron al specifita loko en la teksto sen perdi øin +(la kursoron) de sur la ekrano. + +>> Provu uzi C-n por movi la kursoron de sur la malsupro de la ekrano, + kaj vidu kio okazas. + +Se movado per signoj estas tro malrapida, moviøu per vortoj. M-f +(Meta-f) movas je unu vorto posten kaj M-b movas je unu vorto reen. + +>> Tajpu kelkfoje M-f kaj M-b. + +Kiam vi estas meze de vorto, M-f movas al la fino de la vorto. Kiam +vi estas en intervorta spaco, M-f movas al la fino de la sekva vorto. +M-b faras analogie en la mala direkto. + +>> Tajpu M-f kaj M-b kelkfoje, intermiksante kun C-f kaj C-b, por vidi + la efikon de M-f kaj M-b el diversaj lokoj ene kaj inter vortoj. + +Rimarku la analogion inter C-f kaj C-b unuflanke, kaj M-f kaj M-b +aliflanke. Tre ofte Meta-signoj servas por funkcioj rilataj al unuoj +difinitaj lingve (vortoj, frazoj, alineoj), dum la stiraj C-signoj +funkcias sur elementaj unuoj sendependaj de la enhavo (signopozicioj, +linioj, ktp.). + +Tiu analogio validas ankaý por linioj kaj frazoj: C-a kaj C-e movas al +la komenco aý fino de linio, kaj M-a kaj M-e movas al la komenco aý +fino de frazo. + +>> Provu kelkajn C-a, poste kelkajn C-e. + Provu kelkajn M-a, poste kelkajn M-e. + +Observu kiel ripetaj C-a faras nenion pli ol unufoje, dum ripetaj M-a +plu movas je unu frazo pluen. Kvankam la analogio ne estas plena, æiu +ordono kondutas nature. + +La loko de la kursoro en la teksto estas nomata "punkto" (angle +"point"). Alidire, la kursoro montras sur la ekrano kie "punkto" +estas en la teksto. + +Jen resumo de simplaj ordono por movi la kursoron, inklude la ordonojn +por moviøi per vortoj kaj frazoj: + + C-f Moviøu sekven je unu signopozicio + C-b Moviøu reen je unu signopozicio + + M-f Moviøu sekven je unu vorto + M-b Moviøu antaýen je unu vorto + + C-n Moviøu en la malsuran linion + C-p Moviøu en la suran linion + + C-a Moviøu al la linikomenco + C-e Moviøu al la linifino + + M-a Moviøu al la komenco de la frazo + M-e Moviøu al la fino de la frazo + +>> Provu æiujn æi ordonojn, nun po kelkfoje por praktiki. Ili estas + la plej ofte uzataj ordonoj. + +Du aliaj kursormovaj ordonoj estas M-< (Meta Malpli-ol), kiu movas al +la komenco de la tuta teksto, kaj M-> (Meta Pli-ol), kiu movas al la +fino de la tuta teksto. + +Æe la plejmulto de terminaloj, la "<" estas super la komo, do vi devas +uzi la majuskligan klavon por tajpi øin. Æe tiuj terminaloj vi ankaý +devas uzi la majuskligan klavon por tajpi M-<; sen la majuskliga klavo +rezultus "M-," (Meta-komo). + +>> Provu tajpi M-< nune, por moviøi al la komenco de la lernilo. + Poste uzu C-v multfoje por reveni æi tien. + +>> Provu tajpi M-> nune, por moviøi al la fino de la lernilo. + Poste uzu M-v multfoje por reveni æi tien. + +Vi ankaý povas movi la kursoron per la sagoklavoj, se via terminalo +havas ilin. Ni tamen rekomendas ke vi lernu C-b, C-f, C-n kaj C-p pro +tri kialoj. Unue, ili funkcias æe æia terminalo. Due, kiam vi +kutimiøos al Emakso, vi trovos ke tajpi tiujn stirsignojn estas pli +rapida ol tajpi la sagoklavojn (æar vi ne devas formovi viajn manojn +de la normala tajpada pozicio). Trie, kiam vi kutimiøos uzi tiujn +stirajn ordonojn, vi facile lernos uzi ankaý aliajn kursormovajn +ordonojn. + +La plejparto da Emaksaj ordonoj akceptas nombran argumenton; por la +plejparto da ordonoj, øi funkcias kiel ripetilo. Por indiki al ordono +la nombron de ripetoj, tajpu C-u kaj sekve la ciferojn antaý ol tajpi +la ordonon. Se vi havas META-klavon (aý EDIT-, aý Alt-klavon), eblas +ankaý alia metodo por doni nombran argumenton: tajpu la ciferojn +premtenante la META-klavon. Ni rekomendas lerni la metodon de C-u æar +øi funkcias æe æia terminalo. La nombra argumento ankaý estas nomata +"prefiksa argumento", æar la argumenton oni tajpas antaý la koncerna +ordono. + +Ekzemple, C-u 8 C-f movas vin al la oka signo sekvanta. + +>> Uzu C-n aý C-p kun nombra argumento por movi la kursoron en apudan + linion per sola ordono. + +La plejparto da ordonoj uzas la nombran argumenton kiel ripetilon, sed +iuj ordonoj øin uzas alicele. Kelkaj ordonoj (tamen neniu el la +lernitaj) uzas øin kiel indikilon -- la ekzisto de prefiksa argumento, +sendepende de øia valoro, igas la ordonon agi alimaniere. + +C-v kaj M-v estas alispeca escepto. Kiam vi donas al ili argumenton, +ili rulumas la ekranon supren aý suben je tiom da linioj, anstataý je +ekranplenoj. Ekzemple, C-u 8 C-v rulumas la ekranon je 8 linioj. + +>> Tajpu C-u 8 C-v nun. + +Æi tio devis rulumi la ekranon je 8 linioj supren. Se vi deziras +retrorulumi øin suben, vi povas doni argumenton al M-v. + +Se vi uzas Emakson sub grafika fenestrosistemo, ekz-e X11 aý +MS-Windows, øi devas havi altan ortograman regionon nomatan rulumskalo +æe la (mal)dekstra flanko de la Emaksa fenestro. Vi povas rulumi la +tekston klakante per la muso en la rulumskalo. + +>> Provu premi la mezan butonon (de la muso) æe la supro de la + emfazata regiono interne de la rulumskalo. Tio devus rulumi la + tekston øis pozicio determinita per tio, kiom alte aý malalte vi + alklakis. + +>> Provu movi la muson supren kaj suben, tenante premita la mezan + musbutonon. Vi vidos ke la teksto rulumas supren kaj suben laý + tio, kiel vi movas la muson. + + +* SE EMAKSO SVENIS +------------------ + +Se Emakso æesis respondi al viaj ordonoj, vi povas sendanøere øin +malbloki tajpante C-g. Vi povas uzi C-g por haltigi ordonon kiu +plenumiøas tro longe. + +Vi ankaý povas uzi C-g por forigi nombran argumenton aý la komencon de +ordono kiun vi ne deziras fini. + +>> Tajpu C-u 100 por fari nombran argumenton 100, sekve tajpu C-g. + Nun tajpu C-f. Øi devas movi je nur unu signo, æar vi forigis la + argumenton per C-g. + +Se vi erare tajpis (la eskapklavon), vi povas vin malembarasi de +øi per C-g. + + +* MALÞALTITAJ ORDONOJ +--------------------- + +Iuj Emaksaj ordonoj estas malþaltitaj por ke komencantoj ne uzu ilin +akcidente. + +Se vi tajpas iun el la malþaltitaj ordonoj, Emakso eligas mesaøon +indikantan la tajpitan ordonon, kaj demandas æu vere vi volas uzi øin. + +Se vi intencas uzi la ordonon, tajpu spaceton responde al la demando. +Normale, se vi ne deziras plenumi la malþaltitan ordonon, respondu per +"n". + +>> Tajpu C-x C-l (kiu estas malþaltita ordono), kaj tajpu "n" responde + al la demando. + + +* FENESTROJ +----------- + +En Emakso vi povas havi plurajn fenestrojn montrantajn sian propran +tekston. Ni klarigos poste kiel uzi plurajn fenestrojn. Sed nun ni +klarigu kiel forigi nebezonatajn fenestrojn kaj reveni al la simpla +unufenestra redaktado. Tio estas facila: + + C-x 1 Unu fenestro (t.e., forigu æiujn aliajn fenestrojn) + +Tio estas STIR-x kaj poste la cifero 1. "C-x 1" pligrandigas la +fenestron enhavantan la kursoron, tiel ke øi okupu la tutan ekranon. +Øi malaperigas æiujn aliajn fenestrojn. + +>> Movu la kursoron en æi tiun linion kaj tajpu C-u 0 C-l. +>> Tajpu C-h k C-f. + Vidu kiel æi tiu fenestro malkreskas, dum nova fenestro aperas por + montri instrukcion pri la C-f ordono. + +>> Tajpu C-x 1 kaj vidu la instrukcian fenestron malaperi. + +Tiu ordono malsimilas la aliajn ordonojn kiujn vi lernis antaýe æar øi +konsistas el du signoj. Øin komencas la signo STIR-x. Ekzistas tuta +serio da ordonoj kiuj komenciøas per STIR-x; multaj el ili koncernas +fenestrojn, dosierojn, bufrojn, kaj rilatajn aferojn. Tiuj ordonoj +estas du, tri aý kvar signojn longaj. + + +* ENÞOVO KAJ FORVIÞO +-------------------- + +Se vi deziras enþovi tekston, simple øin tajpu. Signojn kiujn oni +povas vidi, ekzemple A, 7, *, ktp, Emakso traktas kiel tekston kaj +enmetas tuj. Tajpu (la enigan klavon) por enigi linifinilon. + +Por forviþi la ¼us tajpitan signon tajpu . +estas tiu klavo de la klavaro, kiun oni ankaý ekster Emakso normale +uzas por forigi la ¼us tajpitan signon. Kutime øi estas granda klavo +unu aý du vicojn super Return-klavo, kaj eble estas markita per +"Delete", "Del" aý "Backspace". + +Se tiu klavo estas markita per "Backspace" (retropaþo), tiam øuste øin +oni uzu por . Se krome estas alia klavo, markita , +øi ne estas . + +Øenerale, estas tiu klavo kiu forviþas la signon tuj antaý +la nuna kursorloko. + +>> Faru æi tion nun -- tajpu kelkajn signojn, poste forviþu ilin + tajpante kelkajn . Ne timu difekti æi tiun dosieron; vi + ne þanøos la originalan lernilon. Æi tio estas nur ties labora + kopio por vi. + +Kiam linio da teksto iøas pli longa ol la ekrana linio, la teksta +linio transiras sur la sekvan ekranan linion. Retroklino ("\") -- aý, +en grafika fenestrosistemo, kurba sageto -- en la dekstra marøeno +indikas tian transiron. + +>> Enigu tekston øis øi atingos la dekstran marøenon, kaj plu enigu. + Vi vidos transiron en la sekvan linion. + +>> Ripete por remallongigi la tekstan linion øis la longo + de unu ekrana linio denove. La transiro malaperas. + +Vi povas forviþi linifinan signon tiel same kiel iun ajn signon. +Forviþo de linifinilo inter du linioj kunigas ilin en unu linion. Se +la rezulta kunigita linio estas pli longa ol la ekrana larøo, øi +aperos kun transiro. + +>> Movu la kursoron al la komenco de linio kaj tajpu . La + linio kuniøos kun la ¼usa linio. + +>> Tajpu por reenigi la linifinilon kiun vi ¼us forviþis. + +Memoru ke vi povas doni ripetilon al plejparto da Emaksaj ordonoj; tio +koncernas ankaý tekstajn signojn. Ripetilo æe teksta signo enigas øin +plurfoje. + +>> Provu tion nun -- tajpu "C-u 8 *" por enigi "********". + +Vi lernis la plej fundamentan metodon por tajpi en Emakso kaj por +korekti erarojn. Vi povas forviþi per vortoj aý per linioj. Jen +resumo de forviþaj ordonoj: + + forviþu la signon ¼us antaý la kursoro + C-d forviþu la signon tuj post la kursoro + + M- for¼etu la vorton ¼us antaý la kursoro + M-d for¼etu la vorton tuj post la kursoro + + C-k for¼etu de la kursorloko øis la linifino + M-k for¼etu de la kursorloko øis la frazfino + +Rimarku ke kaj C-d rilate al M- kaj M-d etendas +la analogion komencitan de C-f kaj M-f (nu, ne vere estas +stirsigno, sed ni ne estu tro pedantaj). C-k kaj M-k iom similas al +C-e kaj M-e, sed rilate al linioj anstataý frazoj. + +Vi ankaý povas for¼eti iun ajn parton de la bufro per unu senvaria +metodo. Moviøu al unu ekstrema¼o de tiu parto, kaj tajpu "C-@" (aý +"C-SPC", "SPC" simbolas spaceton). Moviøu al la alia ekstrema¼o, kaj +tajpu C-w. Tio for¼etas la tutan tekston inter la du lokoj. + +>> Movu la kursoron al la V æe la komenco de la antaýa alineo. +>> Tajpu C-SPC. Emakso devas montri mesaøon: "Mark set" ("Markite") + æe la fundo de la ekrano. +>> Movu la kursoron al la o en "ekstrema¼o", en la dua linio de la + alineo. +>> Tajpu C-w. Tio for¼etos la tekston komenciøantan æe la V, kaj + finiøantan ¼us antaý la o. + +La diferenco inter "for¬ETI" kaj "forVIÞI" ion konsistas en tio, ke vi +povas re-enþovi "for¼etitajn" a¼ojn, sed ne "forviþitajn" a¼ojn. +Re-enþovo de for¼etita teksto nomiøas "en¼eto" (angle "yanking"). +Øenerale, la ordonoj por forigi multe da teksto øin "for¼etas" (do, +ili ankaý ebligas øin "en¼eti"); male, la ordonoj por forviþi nur unu +signon, aý nur blankajn liniojn kaj spacetojn, ne konservas la +forigitan tekston (kaj oni ne povas øin en¼eti). + +>> Movu la kursoron al la komenco de nemalplena linio. Poste tajpu + C-k por for¼eti la tekston de tiu linio. +>> Tajpu C-k duafoje. Vi vidos ke øi for¼etas la linifinilon + sekvantan tiun linion. + +Rimarku ke unuopa C-k for¼etas la enhavon de la linio, kaj dua C-k +for¼etas la linion mem kaj igas la postajn liniojn þoviøi supren. C-k +traktas nombran argumenton speciale: øi for¼etas tiom da linioj KAJ +ilian enhava¼on. Æi tio ne estas simpla ripetado. C-u 2 C-k for¼etas +du liniojn kaj iliajn linifinojn; tajpi C-k dufoje ne farus tion. + +Reenigi for¼etitan tekston nomiøas "en¼etado". Vi povas en¼eti la +for¼etitan tekston aý en la saman lokon de kie øi estis for¼etita, aý +en alian lokon de la redaktata teksto, aý eæ en alian dosieron. Vi +povas en¼eti la tekston kelkfoje por fari plurajn kopiojn de øi. + +Por repreni la laste for¼etitan tekston kaj enigi øin tien kie la +kursoro nune estas, tajpu "C-y" (de la angla vorto "yank"). + +>> Provu øin: tajpu C-y por en¼eti la tekston. + +Atentu ke se vi tujsekve faras plurajn C-k, æiuj for¼etata¼oj +konserviøas kune, por ke oni povu en¼eti æiujn æi liniojn per unu C-y. + +>> Faru æi tion nun, tajpu C-k kelkfoje. + +Nun, por repreni tiun for¼etitan tekston: + +>> Tajpu C-y. Poste movu la kursoron je kelkaj linioj suben kaj tajpu + C-y denove. Nun vi scias kiel kopii iom da teksto. + +Kion fari se vi, havante iom da teksto en¼etota, for¼etas ion alian? +C-y en¼etus la pli ¼usan for¼eta¼on. Sed la antaýa teksto ne estas +perdita. Vi povas re-en¼eti øin per la ordono M-y. Farinte C-y por +en¼eti la plej ¼usan for¼eta¼on, tajpu M-y por anstataýigi la +en¼etitan tekston per pli frua for¼eta¼o. Tajpadu M-y denove, kaj unu +post la alia en¼etiøos pli fruaj for¼eta¼oj. Trovinte la seræatan +pecon, vi ne bezonas fari ion por konservi øin. Simple daýrigu vian +redaktadon, kaj lasu la en¼etitan tekston tie kie øi estas. + +Se vi uzos M-y sufiæe da fojoj, vi revenos al la komenca loko (la plej +¼usa for¼eta¼o). + +>> For¼etu linion, moviøu ien, for¼etu alian linion. + Poste uzu C-y por en¼eti reen la duan for¼etitan linion. + Poste uzu M-y kaj la unua for¼etita linio anstataýigos øin. + Uzu M-y plue kaj rigardu kion vi akiras. Daýrigu øis la reapero de + la dua for¼etita linio, kaj poste de kelkaj pli. Se vi deziras, vi + povas doni al M-y pozitivajn kaj negativajn argumentojn. + + +* MALFARADO +----------- + +Se vi þanøis la tekston, kaj sekve decidas ke tio estis eraro, vi +povas malfari la þanøon per la "malfaru"-ordono, C-x u (de la angla +"undo"). + +Normale, C-x u malfaras la þanøojn faritajn per unu ordono; se vi +tujsekve ripetas la ordonon C-x u kelkfoje, æiu ripeto malfaras unu +plian ordonon. + +Sed estas du esceptoj: ordonoj kiuj ne þanøas la tekston ne estas +atentataj (tiuj inkludas kursormovajn kaj rulumadajn ordonojn), kaj +memenigaj signoj kutime ariøas en grupojn po øis 20. (Tio malpliigas +la tajpadojn de C-x u necesajn por malfari tekstenigon.) + +>> For¼etu æi-linion per C-k, sekve tajpu C-x u kaj øi devas reaperi. + +C-_ estas alternativa malfara ordono; øi funkcias same kiel C-x u, sed +øi estas pli facila por plurfoja tajpado sinsekva. La malavantaøo de +C-_ estas ke iuj klavaroj malhavas evidentan metodon por tajpi øin. +Tial ni provizas ankaý C-x u. Æe iu klavaroj vi povas ricevi C-_ +tajpante / dum vi premtenas STIR-klavon. + +Nombra argumento æe C-_ aý C-x u agas kiel ripetilo. + +Vi povas malfari forviþon de teksto egale bone kiel vi povas malfari +for¼eton de teksto. La diferenco inter forviþo kaj for¼eto koncernas +la eblon en¼eti per C-y; øi ne ekzistas por malfaro. + + +* DOSIEROJ +----------- + +Por persistigi la redaktatan tekston, necesas meti øin en dosieron. +Alie, øi pereos kiam via Emaksa procezo finiøos. Por meti vian +tekston en dosieron, necesas "trovi" la dosieron antaý ol enigi la +tekston. (Tio ankaý estas nomata "viziti" la dosieron; angle "find, +visit a file".) + +Trovi dosieron signifas ke vi igas la enhavon de la dosiero atingebla +per Emakso. Plurrilate, øi estas kvazaý vi redaktus la dosieron mem. +Tamen, la þanøoj kiujn vi faras per Emakso ne persistiøas øis kiam vi +"konservos" (angle "save") la dosieron. Vi povas konservi la dosieron +por ne lasi duonþanøitan dosieron æe la sistemo kiam vi ne deziras +tion. Eæ kiam vi konservas, Emakso lasas la originalan dosieron sub +þanøita nomo por la eventualo ke vi poste decidos ke viaj þanøoj estis +eraraj. + +Se vi rigardos apud la fundon de la ekrano vi vidos linion kiun +komencas kaj finas strekoj; komence "--:-- TUTORIAL.eo" aý io simila. +Tiu parto de la ekrano normale montras la nomon de la vizitata +dosiero. Øuste nun, vi vizitas dosieron nomatan "TUTORIAL.eo" kiu +estas via propra kopio de la Emaksa lernilo. Kiam vi trovas dosieron +per Emakso, la nomo de tiu dosiero aperas æe tiu sama loko. + +Unu aparta¼o de la dosiertrova ordono estas, ke vi devas indiki kiun +dosiernomon vi deziras. Ni diras ke la ordono "legas argumenton de la +terminalo" (æi-okaze la argumento estas la dosiernomo). Post kiam vi +tajpis la ordonon + + C-x C-f Trovu dosieron + +Emakso petas ke vi tajpu la dosiernomon. La dosiernomo kiun vi tajpas +aperas sur la plej malsupra linio de la ekrano. Tiu linio estas +nomata "la bufreto" (angle "minibuffer") kiam øi estas uzata por tia +speco de enigado. Vi povas uzi ordinarajn Emaksajn redaktajn ordonojn +por redakti la dosiernomon. + +Dum vi enigas la dosiernomon (aý iun ajn bufretan enigon), vi povas +aboli la ordonon per C-g. + +>> Tajpu C-x C-f, kaj sekve C-g. Æi tio abolas la bufreton, kaj ankaý + abolas la ordonon "C-x C-f" kiu uzis la bufreton. Do vi ne trovis + dosieron. + +Fininte enigi la dosiernomon, tajpu . Tiam eklaboros la +ordono C-x C-f, kaj trovos la dosieron kiun vi elektis. La bufreto +malaperos kiam la C-x C-f ordono finiøos. + +Post eta tempo la enhavo de la dosiero aperas sur la ekrano, kaj vi +povas redakti la enhavon. Kiam vi deziras persistigi viajn þanøojn, +tajpu la ordonon + + C-x C-s konServu (angle "save") la dosieron + +Tio kopias la tekston el interne de Emakso en la dosieron. Æe la unua +konservado, Emakso renomas la originalan dosieron per nova nomo por ke +øi ne perdiøu. La nova nomo estas farata per aldono de "~" al la fino +de la originala dosiernomo. + +Fininte la konservadon, Emakso montras la nomon de la dosiero +skribita. Konservu sufiæe ofte, por ne perdi multe da laboro se la +sistemo paneos. + +>> Tajpu C-x C-s, por konservi vian kopion de la lernilo. + Emakso devas montri la mesaøon "Wrote ...TUTORIAL.eo" (Skribis + ...TUTORIAL.eo) æe la fundo de la ekrano. + +NOTO: Sur iuj sistemoj, C-x C-s senmovigas la ekranon kaj vi vidos +nenian pluan eligon de Emakso. Tio indikas ke operaciuma "trajto" +nomata "fluregulado" (angle "flow control") interkaptis la ordonon C-s +kaj ne lasas øin trapasi al Emakso. Por revivigi la ekranon, tajpu +C-q. Poste rigardu la sekcion nomatan "Spontaneous Entry to +Incremental Search" en la Emaksa manlibro por konsilo kion fari pri æi +tiu "trajto". + +Vi povas trovi ekzistantan dosieron, por vidigi aý redakti øin. Vi +ankaý povas trovi dosieron kiu ankoraý ne ekzistas. Æi tio estas la +maniero por krei dosieron per Emakso: trovu la dosieron, komence +malplenan, kaj sekve ekenigu la tekston por la dosiero. Kiam vi petos +"konservi" la dosieron, Emakso vere kreos la dosieron kun la teksto +kiun vi enigis. De tiam vi povos opinii ke vi redaktas jam +ekzistantan dosieron. + + +* BUFROJ +-------- + +Se vi trovas duan dosieron per C-x C-f, la unua dosiero restas interne +de Emakso. Vi povas reiri al øi retrovante øin denove per C-x C-f. +Tio ebligas al vi meti plurajn dosierojn en Emakson. + +>> Kreu dosieron nomatan "umo" tajpante "C-x C-f umo ". + Poste enigu iom da teksto, redaktu øin, kaj konservu "umo"n + tajpante "C-x C-s". + Fine, tajpu "C-x C-f TUTORIAL.eo " por reveni al la + lernilo. + +Emakso tenas la tekston de æiu dosiero en objekto nomata "bufro". +Trovo de dosiero kreas novan bufron interne de Emakso. Por vidi +liston de la bufroj kiuj nune ekzistas en via Emakso-procezo, tajpu + + C-x C-b Listigu bufrojn + +>> Provu C-x C-b nun. + +Vi vidas, ke æiu bufro havas nomon, kaj ke øi ankaý eble havas +dosiernomon por la dosiero kies enhavon øi tenas. ÆIU teksto kiun vi +vidas en Emaksa fenestro estas æiam parto de iu bufro. + +>> Tajpu C-x 1 por forigi la liston de bufroj. + +Se vi havas plurajn bufrojn, je æiu momento nur nur unu el ili estas +"la kuranta": tiu, kiun vi redaktas. Se vi volas redakti alian +bufron, vi bezonas "transiri" en øin. Se la celata bufro respondas al +dosiero, vi povas transiri per vizito al øi: C-x C-f ... Sed estas +pli facila metodo: uzi la ordonon "C-x b", donante al øi la nomon de +la celata bufro. + +>> Tajpu "C-x b umo " por transiri en la bufron "umo", + entenantan la tekston de la dosiero "umo". + Poste tajpu "C-x b TUTORIAL.eo " por reveni en la lernilon. + +Plej ofte, la bufronomo estas egala al la nomo de øia dosiero (sen la +dosiera parto). Tamen, ne æiam tio estas vera. La listo de bufroj +farita per "C-x C-b" æiam vidigas al vi la nomojn de æiuj bufroj. + +ÆIU teksto kiun vi vidas en Emaksa fenestro estas æiam parto de iu +bufro. Tamen iuj bufroj ne respondas al dosieroj. Ekzemple, la bufro +nomata "*Buffer List*" (Listo de Bufroj) ne havas dosieron. Øi estas +la bufro enhavanta la liston de bufroj faritaj per la ordono C-x C-b. +Ankaý la bufro "*Messages*" respondas al neniu dosiero; øi entenas la +mesaøojn aperintajn en la funda linio dum la Emaksa seanco. + +>> Tajpu "C-x b *Messages* " por vidigi la bufron de mesaøoj. + Poste tajpu "C-x b TUTORIAL.eo " por reveni en la lernilon. + +Se vi þanøas la tekston de unu dosiero, kaj sekve trovas alian +dosieron, æi tio ne konservas la unuan dosieron. Øiaj þanøoj restas +interne de Emakso, en la bufro de tiu dosiero. La kreado aý redaktado +de la bufro de la dua dosiero ne efikas la bufron de la unua dosiero. +Æi tio estas utilega, sed øi ankaý signifas ke vi bezonas oportunan +metodon por konservi la bufron de la unua dosiero. Estas øena devi +revenadi en øin per C-x C-f nur por konservi øin per C-x C-s. Tial ni +havas + + C-x s Konservu iom da bufroj. + +C-x s demandas vin pri æiu þanøita bufro kiun vi ne konservis. Øi +demandas vin, pri æiu tia bufro, æu konservi la bufron. + +>> Enigu linion da teksto, kaj sekve tajpu C-x s. + Emakso devas demandi vin æu øi konservu la bufron "TUTORIAL.eo". + Jesu tajpante "y" (de la angla "yes"). + + +* ETENDI LA ORDONARON +--------------------- + +Ekzistas multege pli da Emaksaj ordonoj ol eblas meti sur æiuj el la +stiraj kaj meta-aj signoj. Emakso solvas tiun problemon per la +X-ordonoj (de la angla eXtend, "etendo"). Estas du specoj da ili: + + C-x Signa etendo. Sekvata de unu signo. + M-x Nomhava ordona etendo. Sekvata de plena nomo. + +Æi tiuj estas la ordonoj ja utilaj, sed malpli oftaj ol la ordonoj +kiujn vi jam lernis. Vi jam vidis du el ili: la dosierajn ordonojn +C-x C-f por "trovi" kaj C-x C-s por "konservi". Alia ekzemplo estas +la ordono por fini Emaksan seancon -- la ordono C-x C-c. (Ne timu +perdi faritajn þanøojn; C-x C-c proponas konservi æiun þanøitan +dosieron antaý ol æesigi Emakson.) + +C-z estas la ordono por eliri Emakso *provizore* -- tiel ke vi povas +reveni en la saman Emaksan seancon poste. + +Sur sistemoj kiuj permesas øin, C-z "provizore æesigas" Emakson; t.e. +øi revenas en la þelon sed ne detruas Emakson. Je la plej komunaj +þeloj, vi povas reaktivigi Emakson per la ordono "fg" (de la angla +"foreground") aý per "%emacs". + +Sur sistemoj kiuj ne permesas provizoran æesigon, C-z kreas sub-þelon +sub Emakso por doni al vi þancon lanæi aliajn programojn kaj reiri al +Emakso poste; øi ne vere "eliras" el Emakso. Æi-okaze, la þela ordono +"exit" (eliru) estas la kutima maniero reiri al Emakso de la sub-þelo. + +La ordonon C-x C-c uzu por adiaýi. Øi estas ankaý la ordono uzenda +por eliri Emakson lanæitan per retpoþta programo aý alia simila +utila¼o, æar tiuj eble ne scias kiel trakti provizoran æesigon de +Emakso. Tamen, ordinare, se vi ne estas tuj adiaýonta, preferindas +provizore æesigi Emakson per C-z anstataý eliri Emakson. + +Ekzistas multe da ordonoj C-x. Jen listo de tiuj kiujn vi jam konas: + + C-x C-f Trovu dosieron. + C-x C-s Konservu dosieron. + C-x C-b Listigu bufrojn. + C-x C-c Æesigu Emakson. + C-x 1 Forigu æiujn fenestrojn krom unu. + C-x u Malfaru. + +Nomhavajn etenditajn ordonojn oni uzas eæ malpli ofte, aý uzas ilin +nur en kelkaj reøimoj. Ekzemplo estas la ordono "replace-string" +(anstataýigu-æenon), kiu anstataýigas unu æenon je alia tutbufre. +Kiam vi tajpas M-x, Emakso demandas de vi æe la fundo de la ekrano la +nomon de la ordono; æi-okaze, "replace-string". Simple tajpu "repl +s" kaj Emakso kompletigos la nomon. Finu la ordonnomon per +. + +La ordono replace-string postulas du argumentojn -- la anstataýigOTan +kaj la anstataýigONTan æenojn. Æiun argumenton finu per . + +>> Movu la kursoron al la blanka linio du liniojn sub æi tiu. + Poste tajpu "M-x repl sliniopeco". + + Rimarku kiel tiu æi linio þanøiøis: vi anstataýigis la vorton + l-i-n-i-o per "peco" kie ajn øi aperis, de post la komenca loko de + la kursoro. + + +* AÝTOMATA KONSERVADO +--------------------- + +Kiam vi faris þanøojn en dosiero, sed ankoraý ne konservis ilin, ili +povus perdiøi se via komputilo paneos. Por protekti vin de tio, +Emakso periode "aýtokonservas" æiujn dosierojn kiun vi redaktas. La +nomo de aýtokonservita dosiero havas la signon "#" komence kaj fine; +ekzemple, se via dosiero estas nomata "hello.c", øia aýtokonservita +dosiero nomiøos "#hello.c#". Kiam vi konservos la dosieron +normalmaniere, Emakso malkreos øian aýtokonservitan dosieron. + +Por reakiri vian aýtokonservitajn redakta¼ojn post paneo, +normalmaniere "trovu" la dosieron (per la nomo de la dosiero kiun vi +redaktis, ne per la nomo de la aýtokonservita dosiero) kaj poste tajpu +"yes" por konfirmi ke vi volas uzi la aýtomate konservitan +datumon. + + +* E¦A AREO +---------- + +Se vi tajpas plursignan ordonon malrapide, Emakso montras øin al vi æe +la fundo de la ekrano en areo nomata la "e¶a areo". La e¶a areo +enhavas la plej malsupran linion de la ekrano. + + +* REØIMLINIO +------------- + +La linio tuj super la e¶a areo estas nomata la "reøimlinio". La +reøimlinio montras ion similan al æi tio: + +--:** TUTORIAL.eo 63% L749 (Fundamental)----------------------- + +Tiu linio donas al vi utilan informon pri la stato de Emakso kaj la +redaktata teksto. + +Vi jam scias kion signifas la dosiernomo -- øi estas la dosiero kiun +vi trovis. -NN%-- montras vian nunan lokon en la teksto; øi signifas +ke NN elcentoj de la teksto estas supren de la supro de la ekrano. Se +la supro de la dosiero estas sur la ekrano, øi montras --Top-- +anstataý -- 0%--. Se la malsupro de la teksto estas sur la ekrano, øi +montras --Bot--. Se vi rigardas tekston tiom malgrandan ke æiom da øi +aperas en la ekrano, la reøimlinio montras --All--. + +La L kun ciferoj indikas la pozicion alimaniere: ili indikas la +kurantan lininumeron de "punkto". + +La steloj æe la komenco signifas ke vi þanøis la tekston. Antaý la +þanøoj, kiam vi ekvizitas aý konservis dosieron, en tiu parto de la +reøimlinio estas neniaj steloj, nur strekoj. + +La enkrampa parto de la reøimlinio montras al vi kiujn redaktadajn +reøimojn vi uzas. La defaýlta reøimo estas "Fundamental" (fundamenta) +kiun vi uzas nun. Øi estas ekzemplo pri "æefreøimo". + +Emakso havas multajn diversajn reøimojn. Iuj el ili estas por redakti +diversajn lingvojn kajaý specojn de teksto, ekzemple Lisp-reøimo, +Teksta-reøimo, ktp. Æiam unu kaj nur unu æefreøimo estas aktiva, kaj +øia nomo æiam aperas en la reøimlinio øuste kie "Fundamental" estas +nun. + +Æiu æefreøimo igas iujn ordonojn agi malsame. Ekzemple, estas ordonoj +por krei komentojn en programo, kaj æar æiu programlingvo havas +malsaman ideon pri tio, kiel komento aspektu, æiu æefreøimo devas +enigi komentojn malsame. Æiu æefreøimo estas la nomo de etenda +ordono, per kiu vi povas þalti tiun reøimon. Ekzemple, "M-x +fundamental-mode" estas ordono por þalti la Fundamentan reøimon. + +Se vi redaktos tekston (esperantan, anglan ktp), ekzemple æi tiun +dosieron, al vi eble konvenos Teksta-reøimo. + +>> Tajpu M-x text-mode. + +Ne maltrankviliøu, la Emaksaj ordonoj kiujn vi jam lernis malmulte +þanøiøas. Sed vi povas observi ke M-f kaj M-b nun traktas apostrofojn +kial parton de vortoj. Antaýe, en Fundamenta reøimo, M-f kaj M-b +traktis apostrofojn kiel vortajn disigilojn. + +Æefreøimoj kutime faras tiajn subtilajn þanøojn: la plejmulto da +ordonoj faras "la saman taskon" en æiu æefreøimo, sed ili funkcias +iomete malsame. + +Por vidi dokumentaron pri via nuna æefreøimo, tajpu C-h m. + +>> Per kelkaj C-u C-v loku æi tiun linion æe la supro de la ekrano. +>> Tajpu C-h m, por vidi kiel la Teksta reøimo diferencas disde la + Fundamenta reøimo. +>> Tajpu C-x 1 por forigi la dokumentaron for de la ekrano. + +Æefreøimojn oni nomas æefaj æar ekzistas ankaý "kromreøimoj". +Kromreøimoj ne estas alternativoj kontraý la æefreøimoj, nur negravaj +modifoj al ili. Æiun kromreøimon oni povas þalti aý malþalti, +sendepende de æiuj aliaj kromreøimoj, kaj sendepende de la æefreøimo. +Do vi povas uzi neniom da kromreøimoj, aý unu kromreøimon, aý ian ajn +kombina¼on de kelkaj kromreøimoj. + +Unu utilega kromreøimo, precipe por redakti homlingvan tekston +(esperantan, anglan ktp), estas la reøimo de Aýtomata Linifaldo (Auto +Fill mode). Kiam øi estas þaltita, Emakso aýtomate rompas la linion +inter vortoj æiufoje kiam la enigata tekstolinio iøas tro larøa. + +Por þalti la reøimon de Aýtomata Linifaldo tajpu "M-x auto fill +mode". Kiam la reøimo estas þaltita, vi povas malþalti øin +denove tajpante "M-x auto fill mode". Se la reøimo estas +malþaltita, tiu ordono þaltas øin, kaj se øi estas þaltita, tiu ordono +malþaltas øin. Ni diras ke la ordono "transþaltas la reøimon". + +>> Tajpu "M-x auto file mode". Poste enigi linion el "asdf ", + ripete, øis vi vidos øin dividita en du liniojn. Vi devas enigi + spacetojn inter "asdf", æar la Aýtomata Linifaldo rompas liniojn + nur æe spacetoj. + +Normale la marøeno estas post 70 signoj, sed vi povas þanøi tion per +la ordono C-x f. Vi devus doni la marøenon kiu vi deziras por nombra +argumento. + +>> Tajpu C-x f kun la argumento 20. (C-u 2 0 C-x f). + Tajpu ia tekston kaj rigardu kiel Emakso faldas liniojn po 20 + signoj. Refiksu la marøenon al 70 per C-x f. + +Se vi faras þanøojn meze de alineo, la Aýtomata Linifalda reøimo ne +refaldas øin por vi. +Por rearanøi la alineon, tajpu M-q (Meta-q) dum la kursoro estas interne +de la alineo. + +>> Movu la kursoron en la antaýan alineon kaj tajpu M-q. + + +* SERÆADO +--------- + +Emakso povas seræi aperojn de æenoj (tiuj estas aroj da apudaj signoj +aý vortoj), aý antaýen tra la teksto, aý malantaýen. Seræi æenon +estas kursormova ordono; øi movas la kursoron al la sekvanta loko kie +la æeno aperas. + +La Emaksa seræa ordono diferencas de la seræaj ordonoj de la plimulto +da redaktiloj per tio, ke øi estas "dumtajpa". Tio signifas ke la +seræo okazas dum vi tajpas la æenon por priseræi. + +La ordono por komenci seræon estas C-s por la seræo antaýen, kaj C-r por +la seræo malantaýen. SED ATENDU! Ankoraý ne provu ilin nun. + +Kiam vi tajpos C-s, vi vidos la æenon "I-search" aperi invite en la +e¶a areo. Æi tio informas vin, ke Emakso estas en la dumtajpa seræo, +atendante ke vi tajpu la æenon kies aperon vi deziras trovi. +finas seræon. + +>> Nun tajpu C-s por komenci seræon. MALRAPIDE, unuliterope, tajpu la + vorton "kursoro", paýzante post æiu tajpita signo por vidi, kio + okazas al la kursoro. + Nun vi estas seræinta por "kursoro", unufoje. +>> Tajpu C-s denove, por seræi la sekvan aperon de "kursoro". +>> Nun tajpu kvarfoje kaj rigardu kiamaniere la kursoro + moviøas. +>> Tajpu por fini la seræon. + +Æu vi vidis, kio okazis? Emakso, en dumtajpa seræo, penas iri al la +apero de la æeno kiun vi jam tajpis. Por iri al la sekvanta apero de +"kursoro" nur tajpu C-s denove. Se nenia ajn apero ekzistas, Emakso +pepas kaj informas vin ke la seræo æi-foje "malsukcesis". Ankaý C-g +finus la seræon. + +RIMARKU: Æe iuj sistemoj, C-s senmovigas la ekranon kaj vi vidos ne +plu da eligo de Emakso. Æi tio indikas ke operaciuma "trajto" nomata +"fluregulado" interkaptis la C-s kaj ne permesas al øi trapasi al +Emakso. Por removebligi la ekranon, tajpu C-q. Konsultu la sekcion +"Spontaneous Entry to Incremental Search" en la Emaksa manlibro por +konsilo pri tio, kiel trakti æi tiun "trajton". + +Se, meze de dumtajpa seræo, vi tajpos , vi rimarkos ke la +lasta signo en la seræata æeno forviþiøas, kaj la seræo retroiras al +la ¼usa loko de la seræo. Ekzemple, supozu ke vi tajpis "k", por +seræi la unuan aperon de "k". Nun se vi tajpus "u, la kursoro moviøus +al la unua apero de "ku". Nun tajpu . Æi tio forigos la +"u" de el la seræata æeno, kaj la kursoro moviøos reen al la unua +apero de "k". + +Se, meze de dumtajpa seræo, vi tajpos STIRan aý META-signon +(esceptante kelkajn signojn, specialajn en la seræo, ekzemple C-s kaj +C-r), la seræo iøos finita. + +La C-s komencas seræon kiu celas iun ajn aperon de la seræata æeno +POST la nuna kursorloko. Se vi deziras seræi ion supre en la teksto, +tajpu C-r anstataýe. Æio dirita pri C-s validas pri C-r, krom ke la +direkto de la seræo estas inversa. + + +* MULTAJ FENESTROJ +------------------ + +Unu el la agrablaj trajtoj de Emakso estas ke vi povas havi plurajn +fenestrojn sur la ekrano samtempe. + +>> Movu la kursoron al tiu æi linio kaj tajpu "C-u 0 C-l" (kun Stira + lo, ne Stira unu). + +>> Nun tajpu "C-x 2", kio fendos la ekranon en du fenestrojn. + Ambaý fenestroj vidigas æi tiun lernilon. La kursoro restas en la + supra fenestro. + +>> Tajpu C-M-v por rulumi la malsupran fenestron + (Se vi ne havas veran Meta-klavon, tajpu Esc C-v.) + +>> Tajpu "C-x o" ("o" de la angla vorto "other", "alia") por movi la + kursoron en la malsupran fenestron. +>> Uzu C-v kaj M-v en la malsupra fenestro por rulumi øin. + Daýrigu legi æi tiun instrukcion en la supra fenestro. + +>> Tajpu C-x o denove por movi la kursoron reen en la supran fenestron. + La kursoro en la supra fenestro estas øuste kie øi estis antaýe. + +Vi povas plu uzi C-x o por moviøi inter fenestroj. Æiu fenestro havas +sian propran kursorlokon, sed nur unu fenestro ja montras la kursoron. +Æiuj el la ordinaraj redaktaj ordonoj apartenas al la fenestro kiu +enhavas la kursoron. Ni nomas tiun la "elektita fenestro". + +La ordono C-M-v estas utilega kiam vi redaktas tekston en unu fenestro +kaj uzas la alian fenestron nur por konsulti. Tiel vi æiam povas havi +la kursoron en la fenestro kie vi redaktas, kaj laýbezone rulumi tra +la alia fenestro per C-M-v. + +C-M-v estas ekzemplo de STIR-META-signo. Se vi havas veran +META-klavon, vi povas tajpi C-M-v premante ambaý STIR kaj META, kaj +tajpante v. Ne gravas, æu STIR aý META "venas unue," æar ili ambaý +funkcias kiel modifiloj de la signo kiun vi tajpas. + +Se vi ne havas veran META-klavon, kaj uzas anstataýe, la ordo +gravas: vi devas tajpi kaj poste C-v, æar "C-ESC v" ne funkcias. +Tiel estas æar estas ne modifilo, sed memstara signo. + +>> Tajpu "C-x 1" (en la supra fenestro) por forigi la malsupran + fenestron. + +(Se vi tajpus C-x 1 en la malsupra fenestro, tio forigus la supran. +Pensu pri tiu ordono kiel "restigu nur unu fenestron -- la fenestron +en kiu mi jam estas.") + +Ne estas nepra¼o havi la saman bufron en ambaý fenestroj. Se vi uzas +"C-x C-f" por trovi dosieron en unu fenestro, la alia fenestro ne +þanøiøas. Vi povas trovi dosieron sendepende en æiu fenestro. + +Jen alia maniero uzi du fenestrojn por montri du malsamajn aferojn: + +>> Tajpu "C-x 4 C-f", kaj sekve la nomon de unu el viaj dosieroj. + Finu per . Rimarku ke la elektita dosiero aperas en la + malsupra fenestro. Ankaý la kursoro iras tien. + +>> Tajpu "C-x o" por retroiri en la supran fenestron, kaj "C-x 1" por + forigi la malsupran fenestron. + + +* REKURSIAJ REDAKTAJ NIVELOJ +---------------------------- + +Iam vi eniros ion nomatan "rekursia redakta nivelo". Tio estas +indikata per ortaj krampoj en la reøimlinio, æirkaý la rondaj krampoj +de la nomo de la æefreøimo. Ekzemple, vi eble vidos [(Fundamental)] +anstataý (Fundamental). + +Por eliri el la rekursia redakta nivelo, tajpu Esc Esc Esc. Tio estas +universala "elira" ordono. Vi ankaý povas uzi øin por forigi kromajn +fenestrojn, aý por eliri el la bufreto. + +>> Tajpu "M-x" por eniri la bufreton; kaj poste tajpu "Esc Esc Esc" + por eliri. + +Oni ne povas uzi C-g por eliri el rekursia redakta nivelo. Tiel estas +æar C-g estas uzata por aboli ordonojn kaj argumentojn INTERNE DE la +rekursia redakta nivelo. + + +* KIEL AKIRI PLUAN HELPON +------------------------- + +En æi tiu lernilo ni penis provizi nur tiom da informo, kiom necesas +por ebligi al vi ekuzi Emakson. Emakso disponigas tiom da ebloj, ke +oni ne povas prezenti æiom da ili æi tie. Tamen, vi eble dezirus +lerni plu pri Emakso, æar øi havas multajn aliajn utilajn trajtojn. +Emakso provizas ordonojn por legi dokumenta¼on pri Emaksaj ordonoj. +Æiuj el tiuj æi "helpaj" ordonoj komenciøas per la signo C-h, kiu +estas nomata "la Help-signo". + +Por uzi la Helpajn ordonojn, tajpu la signon C-h, kaj sekve signon +indikantan kian helpon vi deziras. Se vi estas vere perdita, tajpu +C-h ? kaj Emakso montros al vi la specojn de helpo kiujn øi povas +provizi. Se vi tajpis C-h kaj decidas ke vi ne deziras helpon, simple +tajpu C-g por aboli øin. + +(En iuj lokoj oni þanøas la signifon de la signo C-h. Oni prefere ne +faru tion por æiuj uzantoj, do vi rajtas plendi al la sistemestro. +Dume, se C-h ne montras mesaøon pri helpo æe la fundo de la ekrano, +provu tajpi la F1-klavon aý "M-x help " anstataýe.) + +La plej baza HELPA rimedo estas "C-h c". Tajpu C-h, la signon c, kaj +ordonan signon aý sekvencon; sekve de tio Emakso montras koncizegan +priskribon pri la ordono. + +>> Tajpu C-h c C-p. + En la e¶a areo devas aperi proksimume tia mesaøo: + + C-p runs the command previous-line + +Æi tio diras al vi la "nomon de la funkcio". Funkciaj nomoj servas +æefe por agordi kaj etendi Emakson. Sed æar funkciaj nomoj estas +elektitaj por indiki kion la ordono faras, ili ankaý servas kiel +koncizega priskribo -- sufiæa por rememorigi vin pri ordonoj kiujn vi +jam lernis. + +Ankaý la plursignaj ordonoj, ekzemple "C-x C-s" kaj "v", estas +egale eblaj post C-h c. + +Por akiri pli da informo pri ordono, uzu C-h k anstataý C-h c. + +>> Tajpu C-h k C-p. + +Æi tio montras la plenan priskribon de la funkcio, aldone al øia nomo, +en Emaksa fenestro. Fininte legi la eliga¼on, tajpu "C-x 1" por +forigi la helptekston. Ne nepras fari tion tuj. Vi povas redakti +konsultante la helptekston, kaj poste tajpi C-x 1. + +Jen iom da aliaj utilaj elektoj por C-h: + + C-h f Priskribu funkcion. Vi tajpas la nomon de la funkcio. + +>> Provu tajpi C-h f previous-line. + Æi tio vidigas æiom da la informo kiun Emakso havas pri la funkcio + efektiviganta la C-p ordonon. + + C-h a Rilate al Ordono ("à propos"). Tajpu þlosilvorton kaj + Emakso listigos æiujn el la ordonoj kies nomoj enhavas + tiun þlosilvorton. Vi povas alvoki tiajn ordonoj per + META-x. Por iom da ordonoj, Rilate al Ordono ankaý + listigos unu- aý dusignan sekvencon alvokantan la + saman ordonon. + +>> Tajpu C-h a file. + +Sekve de æi tio vi vidos en aparta fenestro liston da æiuj M-x ordonoj +enhavantaj "file" en sia nomo. Vi vidos signajn ordonojn listigitaj +apud la respondaj ordonnomoj, ekzemple "C-x C-f" kaj "C-x C-w" apud +"find-file" kaj "write-file". + +>> Tajpu C-M-v por rulumi la helpfenestron. Faru æi tion kelkfoje. +>> Tajpu C-x 1 por forigi la helpfenestron. + + C-h i Vidigu dialogan manlibron (t.n. "Info"). Æi tiu + ordono transportos vin en specialan bufron, nomatan + "*info*", kie vi povos legi instrukciojn pri la + paka¼oj instalitaj en via sistemo. Ekzemple, tajpu + "m emacs " por legi la manlibron pri Emakso. + Se vi neniam antaýe uzis Info, tajpu "?", kaj Emakso + gvidos vin tra la prezento de la ebloj de la informa + reøimo. Finleginte æi tiun lernilon, uzu la + Info-manlibron kiel vian æefan dokumenta¼on. + + +* KROMAJ FUNKCIOJ +----------------- + +Pluajn informojn pri Emakso vi povas trovi foliumante ties manlibron, +æu paperan (libroforman) aý dialogan (en Info -- uzu la Help-menuon aý +tajpu "F10 h r"). Du funkcioj kiujn vi probable aparte aprezos estas +la kompletigo, þparanta tajpadon, kaj dired, faciliganta manipuladojn +dosierajn. + +Kompletigo estas rimedo por eviti redundan tajpadon. Ekzemple, se vi +volas transiri en la bufron *Messages*, sufiæas tajpi "C-x b *M" +kaj Emakso kompletigos la bufronomon per tiom da signoj, kiom øi povos +determini surbaze de tio, kion vi jam tajpis. La kompletigo estas +priskribita en la Info-manlibro pri Emakso en la nodo "Completion". + +Dired ebligas al vi listigi dosierujon (kaj eventuale, ties +subdosierujojn), kaj moviøi en tiu listo vizitante, alinomante, +forigante kaj alimaniere manipulante la dosierojn. Dired estas +priskribita en la Info-manlibro pri Emakso en la nodo "Dired". + +La manlibro priskribas ankaý multajn aliajn aparta¼ojn de Emakso. + + +* FINO +------ + +Memoru, por definitive eliri el Emakso uzu C-x C-c. Por eliri en la +þelon provizore, tiel ke vi povu reveni en Emakson poste, uzu C-z. + +Æi tiu lernilo estas farita kun la intenco esti komprenebla por æiu +nova uzanto, do se vi trovis ion ajn malklara, ne restu kulpigante vin +mem -- plendu! La adreso por la Esperanta Traduka Teamo estas +. + + +* KOPIADO +--------- + +Æi tiu lernilo devenas el longa vico da Emaksaj instruaj dosieroj ekde +la dosiero verkita de Stuart Cracraft por la originala Emakso. + +Æi tiu versio de la lernilo, same kiel GNU Emakso, estas metita sub +kopirajton, kaj venas kun permeso por disdoni kopiojn se certaj +kondiæoj estas observataj: + +Tradukita (C) 1999 de D. Dale Gulledge +Reviziita kaj kompletigita (C) 2005 de Sergio Pokrovskij + + Permeso estas donita al iu ajn fari aý disdoni laývortajn kopiojn + de æi tiu dokumento same kiel ricevite, en ia ajn komunikilo, + kondiæe ke la kopirajta avizo kaj la permesa avizo estas + konservitaj, kaj la disdonanto donas al la ricevanto permeson por + plua redistribuado same kiel estas permesate per æi tiu avizo. + + Permeso estas donita por distribui modifitajn versiojn de æi tiu + dokumento, aý de ties partoj, sub la supraj kondiæoj, kondiæe ankaý + ke ili portas elstarajn avizojn deklarantajn kiu plej laste modifis + ilin. + +La kondiæoj por kopii Emakson mem estas pli malsimplaj, sed +samspiritaj. Bonvole legu la dosieron COPYING kaj sekve donu kopiojn +de GNU Emakso al viaj amikoj. Helpu ekstermi programaran +obstrukcismon ("proprietigon") per uzado, verkado kaj kunhavigo de +libera programaro! + +--- end of TUTORIAL.eo --- + +;;; Local Variables: +;;; coding: latin-3 +;;; End: + + + LocalWords: Dale Gulledge Ctrl CTL EDIT Alt Esc Blank lines inserted by + LocalWords: here startup of help with tutorial lo ang + LocalWords: previous next backward forward point sekven MS mal + LocalWords: fenestrosistemo Return Retroviþu Delete Del Backspace SPC Mark re + LocalWords: remallongigi set for¬ETI forVIÞI yanking enhava¼on yank undo find + LocalWords: for¼etata¼oj memenigaj tekstenigon visit persistiøas dosiertrova + LocalWords: minibuffer konServu Wrote fluregulado flow control interkaptis to + LocalWords: Spontaneous Entry Incremental Search ekenigu bufronomo Buffer yes + LocalWords: List Messages eXtend fg foreground emacs exit replace string repl + LocalWords: TAB ordonnomon anstataýigOTan anstataýigONTan aýtokonservas hello + LocalWords: aýtokonservita aýtokonservitan aýtokonservitajn Fundamental NN ku + LocalWords: Top Bot All ekvizitas fundamental text auto fill asdf + LocalWords: search unuliterope STIRan other runs the command helptekston Info + LocalWords: propos ordonnomoj write helpfenestron info dired Tab bufronomon + LocalWords: Completion Stuart Cracraft COPYING obstrukcismon -- 2.39.2